Gesjoemel met medicijnen?

Door Thomas de Heide

Mensen frauderen steeds vaker met medicijnen door recepten te vervalsen of door een verzonnen verhaal op te hangen om op die manier pillen te ontfutselen bij een arts. Dat meldt het Brabants Dagblad op 11 september 2012. Klopt dit wel?

Het Brabants Dagblad schrijft dat apothekersorganisatie KNMP (Koninklijke Nederlandse Maatschappij ter Bevordering van de Pharmacie) zich ‘zorgen maakt’ over de ‘toenemende gevallen van fraude met medicijnen’. Uit het artikel blijkt dat er twee vormen van frauderen met medicijnen bestaan. Mensen ontvangen de medicijnen door recepten te vervalsen óf door een verzonnen verhaal op te hangen om de pillen op die manier aan te vragen. Fraudecijfers van vroeger en nu worden in het artikel echter niet genoemd.

Het medicijnengesjoemel haalde de landelijke media nadat de apothekersorganisatie een persbericht uit liet gaan onder de kop ‘KNMP waarschuwt voor toename vervalste recepten en dubieus gedrag van ‘shoppers’’. Het ANP pakte deze melding op, waarna het bericht ook op nieuwssites als Telegraaf.nl en BNR.nl verscheen. Waar het ANP, Telegraaf.nl en BNR.nl vermelden dat de fraude voorheen vooral lokaal en incidenteel was, laat het Brabants Dagblad deze informatie weg.

Cijfers

De KNMP noemt noch in het persbericht noch in het artikel van Brabants Dagblad cijfers, afgezien van de melding dat de organisatie dit jaar zo’n drie- à vierhonderd meldingen verwacht te krijgen van verschillende fraudegevallen.

Het is daarom opmerkelijk dat Brabants Dagblad meteen onder de kop vermeld dat er een toenemend aantal gevallen van fraude met medicijnen is, terwijl in het artikel geen cijfers of vergelijkingen met voorgaande jaren gemaakt worden.

Na een telefoongesprek met Ben Sebes, woordvoerder van de KNMP, blijkt waarom er in het artikel geen nadere cijfers genoemd zijn. Hij legt ook uit hoe de apothekersorganisatie medicijnfraude registreert. “Tot dit jaar was er nauwelijks fraude met medicijnen bij apothekers”, vertelt hij. “Wij noteerden op onze helpdesk altijd een soort golfbeweging: we ontvingen een aantal meldingen, dat aantal zakte weer in en we zagen weer een lichte stijging. Dit jaar merken we echter een constante stijging. We ontvangen iedere week drie tot acht meldingen. Vroeger lag dat aantal veel lager. Toen zagen we een golfbeweging: een kleine piek, die daarna wegebde. Daarbij waren de telefoontjes toen regionaal georiënteerd, terwijl de fraude nu een landelijk probleem is.”

Sebes kan over de afgelopen jaren geen exacte fraudeaantallen geven, omdat ‘het aantal meldingen destijds zo laag lag’ dat het KNMP de meldingen om die reden niet nader heeft bijgehouden.

Genuanceerd

De woordvoerder vindt, na het lezen van het artikel, dat journalist Gerlach Hochstenbach genuanceerd met zijn uitspraken omgegaan is. “Ook zie ik nergens feitelijke onjuistheden staan. De auteur kan de toename niet kwantificeren, maar dat is voor ons geen slechte zaak. De boodschap van onze organisatie komt in het artikel goed naar voren. Wel had de journalist de informatie over de golfbeweging en het regionale karakter van de meldingen kunnen vermelden. In het artikel staaft hij nu niet het verleden aan de huidige ontwikkelingen.”

In het stuk wordt melding gemaakt dat de zogenoemde medicijnshoppers bij huisartsenposten en de spoedeisende hulp medicijnen weten te ontfutselen. De LHV (Landelijke Huisartsen Vereniging) laat desgevraagd weten dat ze zelf niet over gegevens beschikt ‘hoe vaak dit probleem binnen de huisartsenzorg voorkomt’. Ook is de fraude geen ‘hot topic’ onder huisartsen. “Wij ontvangen geen signalen van huisartsen of leden”, vertelt een woordvoerster.

In een digitale nieuwsbrief heeft VHN (Vereniging Huisartsenposten Nederland) naar aanleiding van de berichten in de media aandacht voor de fraude gevraagd. “De boodschap was: wees hierop alert en meldt het ons als dit op jouw post voorkomt”, aldus een woordvoerster. Tot nu toe heeft de VHN geen reacties binnen gekregen.

Reactie journalist

Journalist Gerlach Hochstenbach schrijft voor BN DeStem en hij levert daarnaast ook stukken voor de binnenland-pagina’s van de Wegener-titels, zoals Brabants Dagblad. Hij geeft toe dat hij in het artikel de fraudesituatie van vroeger met die van nu had moeten schetsen. “Dat had ik inderdaad beter kunnen doen om meer duidelijkheid te geven”, zegt hij. De reden dat hij dat niet meteen heeft gedaan? “Misschien had ik het niet in mijn stuk vermeld of heeft de eindredactie het geschrapt, dat weet ik niet meer, maar het had er wel in moeten staan.”

Hochstenbach vindt het geen probleem dat hij bij dit artikel slecht één bron opvoert. “Het maatschappelijk belang bij dit onderwerp is niet zo groot dat ik meer mensen op zou moeten voeren of nog veel had moeten uitzoeken.”

Hoewel het aantal fraudegevallen (drie- tot vierhonderd) miniem is in vergelijking met het totale medicijngebruik (180 miljoen stuks per jaar), noemt Hochstenbach het niet erg dat hij een redelijk groot verhaal aan het onderwerp gewijd heeft. “Het is een nieuw fenomeen, dus ik vind het belangrijk om dat te melden. Als een organisatie als de KNMP hier haar zorgen over uitspreekt, dan vind ik dat je daar als krant aandacht aan moet besteden.”

Conclusie

Journalist Hochstenbach heeft feitelijk gezien een prima artikel afgeleverd, maar hij had in zijn stuk meer nuance aan kunnen brengen. Jaarlijks nemen Nederlanders 180 miljoen medicijnen in, terwijl het aantal fraudegevallen op slechts drie- à vierhonderd ligt. Dat is veel minder dan één procent van het totaal aantal verstrekte medicijnen.

Verder schrijft de auteur direct onder de kop dat er ‘een toenemend aantal gevallen van fraude met medicijnen is’, terwijl hij nergens een vergelijking met vroeger maakt. Ook licht hij niet toe dat er geen oude cijfers beschikbaar zijn, omdat het aantal meldingen zo laag was, dat de KNMP de ontwikkelingen destijds niet statistisch bijhield. Die gegevens hadden nog meer duidelijkheid kunnen bieden.

Bronnen:
– ‘KNMP waarschuwt voor toename vervalste recepten en dubieus gedrag van ‘shoppers’’, persbericht KNMP
– ‘Zorgen over fraude met medicijnen’, Brabants Dagblad
– Rob Sebes, woordvoerder van apothekersorganisatie KNMP
– ‘Fraude met medicijnen stijgt flink’, Telegraaf.nl
– ‘Medicijnfraude bezorgt branche hoofdpijn’, BNR.nl