Door Roy van der Lee
Basisscholen geven vaak een hoger schooladvies dan je op basis van de cito-score mag verwachten. Dat is de belangrijkste conclusie van een onderzoek van de onderwijsinspectie. Er zijn grote verschillen tussen scholen waarneembaar. Op de ene school heeft een leerling 50% kans een hoger advies te krijgen, op de ander gebeurt dat helemaal niet. Ook zijn er grote verschillen in regio’s. Vooral in grote steden worden hogere adviezen gegeven. Het volledige onderzoek wordt op woensdag 24 april gepresenteerd. Door een eerder uitgegeven persbericht stonden de conclusies op maandag 15 april al op alle voorpagina’s.
Zo ook op die van dagblad Trouw. ‘Advies van basisschool zegt weinig’, luidt de kop boven het artikel van Marijke de Vries. Zij baseert zich op meer dan alleen het persbericht. “Ik heb bijna alle relevante informatie ingezien. Bijvoorbeeld ook statistieken per regio.”
Oud nieuws
Het is geen nieuws dat basisscholen een hoger advies geven dan je op basis van de citotoets mag verwachten, zegt hoogleraar onderwijsonderzoek Jaap Dronkers. “Al sinds de jaren ’60 is dit een onderwerp. Honderden onderzoekers roepen dit al jaren lang, maar pas nu de onderwijsinspectie er zelf mee komt is het nieuws.” Als voorbeeld noemt Dronkers studies uit 1968 en 1972 waarin al eenzelfde conclusie wordt getrokken. “Je zou dit elk jaar kunnen publiceren.”
De Vries zegt deze verhalen te kennen, maar besloot er in haar voorpagina-artikel geen aandacht aan te besteden. “Ik heb het vaak horen roepen, maar dit is de eerste keer dat het met zoveel cijfers is en zoveel duidelijkheid geeft. Dus dit is nieuws. Als ik ruimte had gehad voor een achtergrondartikel, had ik er bij kunnen vermelden dat geleerden deze conclusie al eerder trokken. Misschien komt dat in de toekomst nog.”
Waarom nu?
Dronkers verdenkt de onderwijsinspectie ervan de cijfers jarenlang onder de pet te hebben gehouden. Hij denkt dat ook de inspectie al jaren op de hoogte is van het te hoge advies, maar er bewust geen onderzoek naar deed of onderzoeken bewust niet publiceerde.
Dat is volgens een woordvoerder van de onderwijsinspectie absoluut niet het geval. Hij zegt dat onderwijsinstellingen pas sinds kort de mogelijkheid hebben om informatie via internet te delen en dat daarom nu pas alle informatie is geregistreerd.
Ook andere conclusies uit het rapport, zoals een hoger advies in grote steden, zijn volgens Dronkers klassiekers. “Natuurlijk krijgen kinderen in de Randstad een hoger advies. Hoogopgeleide lawaaiouders pushen een leraar simpelweg om hun kind naar een hogere school te krijgen. Op het platteland heb je dat soort lui minder.”
Dat het nieuws juist nu door de inspectie naar buiten wordt gebracht heeft volgens Dronkers alles te maken met de aangekondigde aanpassingen van de citotoets. Deze wordt verplicht op alle basisscholen, maar pas helemaal aan het einde van het schooljaar gehouden. In tegenstelling tot de huidige situatie wordt het advies van de leraar leidend, en dus niet de uitslag van de citotoets. Die uitslag wordt ook pas bekend gemaakt nadat het advies door de leerkracht gegeven is. Het schooladvies wordt leidend. Dat is volgens de hoogleraar een erg slecht idee. Hij voorspelt een run op havo en vwo bij kinderen van hoogopgeleide ouders. De minder bemoeizuchtige laagopgeleide ouders dringen minder aan op een goed advies. Hierdoor komen kinderen met dezelfde capaciteiten op verschillende niveaus terecht.
Conclusie
In het artikel van Marijke de Vries staan geen fouten. Het is echter de vraag of het nieuws dat zij brengt ook daadwerkelijk nieuws ís. Hoogleraar Jaap Dronkers is van mening dat dergelijke cijfers al jaren bekend zijn. De Vries heeft echter een punt wanneer zij zegt dat dergelijke cijfers nu pas voor het eerst door de inspectie worden vrijgegeven.
Bronnen:
Persbericht van de onderwijsinspectie
Woordvoerder onderwijsinspectie
Trouw van maandag 15 april 2013
Jaap Dronkers, hoogleraar onderwijsonderzoek aan de Universiteit van Maastricht
Marijke de Vries, journaliste bij dagblad Trouw
Opiniestuk van Jaap Dronkers
FHJ Factcheck 